Aleksander Waszkowski

Aleksander Waszkowski (ur. w 1841 w Tarnogrodzie, zm. 17 lutego 1865 w Warszawie) – ostatni naczelnik Warszawy w powstaniu styczniowym.

Życiorys

Był członkiem Warszawskiej Organizacji Miejskiej. W lutym 1863 roku przeprowadził akcję przejęcia map sztabowych, a w czerwcu tego samego roku – Kasy Głównej Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu Królestwa Polskiego. Mianowany ostatnim powstańczym naczelnikiem Warszawy, funkcję tę pełnił od 10 grudnia 1863 roku do 19 grudnia 1864 roku, kiedy to został przypadkowo aresztowany na ulicy Elektoralnej. Miał świadomość braku możliwości odwrócenia upadku powstania, ale wydawaniem rozkazów i odezw starał się utrzymać wrażenie, że organizacja miejska jeszcze funkcjonuje. Nie miał stałego miejsca zamieszkania; nocował w zabudowaniach młyna na Solcu, dnie zaś spędzał na czytaniu gazet w kawiarniach. Świadomie nie decydował się na wyjazd poza miasto^[1].

Więziony był w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Został stracony na jej stokach 17 lutego 1865 roku wraz z Emanuelem Szafarczykiem. Była to ostatnia w Warszawie publiczna egzekucja uczestników powstania^[2].

Pamięć o Waszkowskim

Postaci Waszkowskiego poświęcone jest opowiadanie Władysława Terleckiego pt. Dwie głowy ptaka zamieszczone w wydanym w 1979 roku zbiorze opowiadań nawiązujących w tematyce do powstania styczniowego pt. Twarze 1863. Jego imię nosi ulica na warszawskiej Sadybie.

Przypisy

↑ Kronika powstań polskich 1794-1944, Marian BM.B. Michalik (red.), EugeniuszE. Duraczyński (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994, s. 256, ISBN 83-86079-02-9, OCLC 834009097 .
↑ Kronika..., s. 256-258.

Bibliografia

Stefan Król, Cytadela Warszawska, Książka i Wiedza, Warszawa 1978, s. 138.
Praca zbiorowa pod redakcją Grażyny Kieniewiczowej i Aliny Sokołowskiej, Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1968, s. 184
Waszkowski Aleksander, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2008-11-12] .
Waszkowski Aleksander, [w:. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-20)]. Encyklopedia WIEM]
Waszkowski Aleksander, [w: Encyklopedia Internautica]

[1] Kronika powstań polskich 1794-1944, Marian BM.B. Michalik (red.), EugeniuszE. Duraczyński (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994, s. 256, ISBN 83-86079-02-9, OCLC 834009097 .

[2] Kronika..., s. 256-258.

[1]

[2]

Korpusy	I Lubelski II Krakowski III Augustowski (planowany) IV Mazowiecki (planowany) V Litewski (planowany)
Dywizje	Kaliska Krakowska Sandomierska
Pułki	Kielecki Miechowski Olkuski Opatowski Opoczyński Radomski Sandomierski Stopnicki Jazdy Wołyńskiej
Partie powstańcze	Borelowskiego „Lelewela” Brzóski Cichorskiego „Zameczka” K. Cieszkowskiego „Ćwieka” T. Cieszkowskiego Czachowskiego Dawidowicza Dąbrowskiego Dolickiego Emianowicza Figiettiego Fryczego Grekowicza Grylińskiego Heydenreicha „Kruka” Jeziorańskiego Kality „Rębajły” Klimaszewskiego Kononowicza Krysińskiego Kurowskiego Łopackiego Markowskiego Mystkowskiego „Ojca” Nowackiego „Junoszy” Oxińskiego Padlewskiego Ramotowskiego „Wawra” Rembowskiego Rudzkiego Sierakowskiego Stamirowskiego Szaniawskiego Taczanowskiego
Formacje powstańcze	Karabinierzy Tyralierzy Ptasznicy Żuawi śmierci Kosynierzy Pikinierzy Drągalierzy Pałkinierzy Siekiernicy Sztyletnicy Żandarmeria Narodowa Garibaldczycy Rakietnicy Oddział desantowy Komitety Niewiast
Broń opracowana dla powstańców 1863	Armata z Huty Bankowej Armata Zieleniewskiego z 1863 Drewniana armata Kosowóz Mierosławskiego Karabin mierosławka Karabin wielostrzałowy Działyńskiego